Trong bài viết này, bạn sẽ nhận được những thông tin cần thiết về cách thức hoạt động của hệ thống giáo dục Séc.
Các cấp bậc đào tạo
Hệ thống giáo dục tại Cộng hòa Séc được chia ra thành mấy cấp: mầm non, cơ bản, trung học và cao hơn. Chương trình giáo dục cho trẻ em từ 5 đến 16 tuổi là bắt buộc, học xong trẻ em thường có được học vấn cơ bản (giáo dục THCS – ISCED 2, 9 lớp trường phổ thông cơ sở). Hoàn thành giáo dục cơ bản (ở CH Séc hoặc nước ngoài) là điều kiện để học tiếp lên trung học. Để tiếp tục học lên đại học bạn cần phải hoàn thành giáo dục trung học với bằng tốt nghiệp trung học (hoặc bằng tương đương của nước ngoài được công nhận tại CH Séc).
Chương trình giáo dục bằng tiếng Séc tại các trường công lập được cung cấp miễn phí. Ở mỗi cấp bậc cũng có những trường tư thục, dịch vụ của các trường này mất phí và họ có thể cung cấp chương trình giáo dục thay thế. Trường tư thục không phải là cái mác đảm bảo chất lượng giáo dục hay các dịch vụ trường cung cấp sẽ tốt hơn trường công.
Trong sơ đồ dưới đây, bạn sẽ tìm thấy bản tổng hợp các cấp bậc đào tạo và thông tin về thời gian học, nghĩa vụ và những điều nối tiếp.
Bạn cũng sẽ tìm thấy những thông tin chi tiết và tài liệu cho từng cấp bậc và chủ đề.
Giáo dục bắt buộc
Chương trình giáo dục bắt buộc được quy định bởi Luật đi học bắt buộc, áp dụng cho trẻ em từ 5 đến 16 tuổi. Điều luật này phải bảo vệ quyền tiếp cận giáo dục của trẻ em. Việc cha mẹ vi phạm điều luật này có thể bị coi là bỏ bê trách nhiệm phụ huynh.
- Nghĩa vụ này áp dụng cho tất cả trẻ em lưu trú tại Cộng hòa Séc trên 90 ngày.
- Nghĩa vụ phát sinh khi trẻ 5 tuổi. Yếu tố quyết định là độ tuổi của trẻ trước khi bắt đầu năm học mới (tức là trẻ bao nhiêu tuổi vào ngày 31/8).
- Nghĩa vụ kết thúc khi trẻ đủ 16 tuổi hoặc sau khi hoàn thành tốt chương trình giáo dục THCS tại CH Séc (lớp 9 Trường PTCS) hoặc ở nước ngoài.
- Cha mẹ của trẻ trong độ tuổi đi học bắt buộc có nghĩa vụ phải làm mọi cách có thể để đảm bảo việc học tập của trẻ tại CH Séc.
- Về phía nhà nước, Bộ Giáo dục, Thanh thiếu niên và Thể thao bị ràng buộc bởi nghĩa vụ này thông qua chính quyền địa phương – các sở giáo dục tỉnh, xã hoặc quận – Bộ phải đảm bảo tất cả mọi trẻ em ở độ tuổi đi học bắt buộc đều có chỗ trong trường.
- Bạn có thể đọc thêm về giáo dục bắt buộc trong thực tế trong bài viết Việc đi học bắt buộc của chúng tôi.
Trường mẫu giáo
Trường mẫu giáo dành cho trẻ em từ 3 đến 6 tuổi. Đôi khi trẻ nhỏ tuổi hơn cũng được nhập học, thường từ 2 tuổi. Việc đi học mẫu giáo là bắt buộc đối với tất cả trẻ em đã được 5 tuổi vào ngày 1/9.
- Thời gian học: 3–4 năm (từ 2–3 đến 6 tuổi)
- Mục tiêu: Phát triển các kỹ năng xã hội cơ bản, kỹ năng vận động, trang bị kỹ năng vào lớp 1, thích nghi với tập thể.
- Lựa chọn trường mẫu giáo – theo nơi cư trú. Nếu đây không phải là trường mẫu giáo tư thục thì các tiêu chí tuyển sinh của trường sẽ như sau:
- Trẻ đã đến tuổi đi học bắt buộc.
- Địa chỉ cư trú của trẻ đúng tuyến của trường.
- Trẻ có anh chị em ruột đang theo học tại trường.
- Bạn có thể xem thông tin về danh sách phân tuyến trên trang web của xã (thành phố hoặc quận) bạn đang ở.
- Giáo dục bắt buộc: Ở trường mẫu giáo, chỉ có Lớp Lá là năm học bắt buộc đối với trẻ em đủ 5 tuổi.
- Yếu tố quyết định là độ tuổi của trẻ trước khi bắt đầu năm học mới (tức là trẻ được bao nhiêu tuổi vào ngày 31/8).
- Ví dụ nếu trong một năm học nhất định (9/2024 – 8/2025) trẻ lên 5 tuổi thì trẻ phải được đăng ký học năm mầm non bắt buộc vào năm học tiếp theo (từ 9/2026).
Trường phổ thông cơ sở
Trường phổ thông cơ sở là giáo dục bắt buộc và kéo dài 9 năm. Trường được chia thành hai cấp: cấp 1 (lớp 1–5) và cấp 2 (lớp 6–9). Giáo dục cơ bản bắt đầu từ lúc trẻ 6 tuổi.
- Thời gian học: 9 năm (6–15 tuổi)
- Cấp 1: 5 năm (lớp 1–5)
- Mục tiêu: Kiến thức cơ bản về đọc, viết, toán, khoa học tự nhiên, dân tộc học, giáo dục âm nhạc và hội họa.
- Cấp 2: 4 năm (lớp 6–9)
- Mục tiêu: Đào sâu kiến thức từ cấp 1, các môn học mới như vật lý, hóa học, sinh vật, lịch sử, địa lý, giáo dục công dân.
- Lựa chọn trường – theo nơi cư trú: Phụ huynh có thể chọn bất kỳ trường nào, tuy nhiên các tiêu chí tuyển sinh của trường công sẽ như sau:
- Trẻ đang trong độ tuổi đi học bắt buộc.
- Địa chỉ cư trú của trẻ đúng tuyến của trường.
- Trẻ có anh chị em ruột đang theo học tại trường.
- Bạn có thể xem thông tin về danh sách phân tuyến trên trang web của xã (thành phố hoặc quận) bạn đang ở.
- Giáo dục bắt buộc: Chương trình giáo dục tại trường PTCS là bắt buộc đối với trẻ em từ 6 tuổi trở lên.
- Yếu tố quyết định là độ tuổi của trẻ trước khi bắt đầu năm học mới (tức là nếu trẻ đủ 6 tuổi vào ngày 31/8 thì trẻ phải được đăng ký học lớp 1 trường PTCS).
- Sau khi hoàn thành chương trình giáo dục THCS (ISCED 2) tại CH Séc hay ở nước ngoài, nghĩa vụ đi học bắt buộc chấm dứt.
Trường trung học
Sau khi học xong PTCS, việc học không còn là bắt buộc nữa. Học sinh có cơ hội tiếp tục học tập tại nhiều thể loại trường trung học khác nhau. Trường trung học được chia ra trường THPT (4 năm), trường trung cấp (4 năm) và trường trung cấp nghề (3 năm). Tùy thuộc vào thể loại trường, học sinh được trang bị kiến thức vào đại học (sau khi hoàn thành hệ học 4 năm học sinh nhận được bằng tốt nghiệp trung học), hoặc được trang bị trình độ chuyên môn để hành nghề nào đó (sau khi hoàn thành hệ học 3 năm học sinh nhận được bằng trung cấp nghề).
Thí sinh được tuyển vào trường trung học trên cơ sở cạnh tranh trong kỳ tuyển sinh, tại đó trường đánh giá thành tích học tập của thí sinh hai năm học cuối, các điều kiện tiên quyết để theo học ngành học và kết quả trong kỳ thi tuyển sinh. Lịch thi và nội dung kỳ thi tuyển sinh phụ thuộc vào thể loại ngành học. Ví dụ kỳ thi tài năng cho các ngành nghệ thuật và thể thao có thể đã được tổ chức trong khoảng thời gian từ tháng 12 đến tháng 2. Đối với các hệ học 4 năm, thí sinh phải thi kỳ thi tuyển sinh thống nhất diễn ra vào tháng 4. Trong khi đối với các hệ học 3 năm, các cuộc phỏng vấn và kỳ thi tuyển sinh của trường diễn ra trong tháng 4 và tháng 5.
Toàn bộ quá trình tuyển sinh diễn ra trong mấy vòng. Các vòng tuyển sinh tiếp theo được công bố cho những ngành học vẫn còn chỗ trống. Những thí sinh không tham gia vòng trước, không trúng tuyển hoặc từ chối nhập học có thể tham gia kỳ thi tuyển sinh vòng 2 và các vòng tiếp theo. Hầu hết các trường trung học tuyển đủ học sinh trong khuôn khổ vòng 1 và vòng 2 – từ tháng 5 đến tháng 6.
Trường THPT:
- Thời gian học: 4 năm (sau lớp 9 PTCS), 6 hoặc 8 năm (sau lớp 7 hoặc lớp 5 PTCS).
- Mục tiêu: Trang bị kiến thức vào đại học, giáo dục phổ thông toàn diện.
- Tốt nghiệp: Bằng tốt nghiệp trung học.
Trường trung cấp:
- Thời gian học: 4 năm.
- Mục tiêu: Giáo dục nghề nghiệp có kỳ thi tốt nghiệp, trang bị kiến thức để đi làm lẫn vào đại học.
- Tốt nghiệp: Bằng tốt nghiệp trung học.
Trường trung cấp nghề:
- Thời gian học: 2–3 năm.
- Mục tiêu: Giáo dục nghề nghiệp, trang bị kiến thức để hành nghề.
- Tốt nghiệp: Bằng trung cấp nghề.
Bạn có thể xem thông tin chi tiết về chủ đề này trong mục Thanh thiếu niên 15+ hoặc xem các tài liệu cung cấp thông tin về chủ đề các trường trung học của chúng tôi.